Ngân hàng gen & ngân hàng tế bào - CNSH ĐV

**Hoàng Hiệp** Tue Apr 05, 2011 12:59 am

1. Giới thiệu về phương pháp thủy tinh hóa:

Khi đông lạnh tế bào để bảo quản, người ta nhận ra rằng nguyên nhân chính làm cho tế bào được bảo quản chết là nước trong tế bào bị đông lại hình thành tinh thể đá. Tinh thể đá được hình thành sẽ phá vỡ những cấu trúc tế bào, làm tế bào bị tổn thương làm giảm sức sống, làm chết tế bào.

Ngân hàng gen & ngân hàng tế bào - CNSH ĐV 5

(Source: http://www.2rui.com/html/slidesforcryo/5.jpg )

Để khắc phục hiện tượng này người ta phát triển một kỹ thuật đông lạnh mà trong kỹ thuật này người ta làm lạnh chậm theo chương trình để cho nước dần khuyết tán ra ngoài tế bào và glycerol có trong dung dịch bảo quản sẽ đi vào tế bào thay thế nước. Người ta thường sử dụng glycerol vì: glycerol có nhiều tính chất giống nước, khuyết tán tự do qua màng tế bào, đặc biệt glycerol không bị đông và hình thành tinh thể như nước. Ngoài glycerol người ta có thể sử dụng nhiều chất khác như: ethylene glycol, propylene glycol, acetamid, raffinose, dimethylsulphoxide (DMSO) và 1,2-propanediol (PrOH).

Ngân hàng gen & ngân hàng tế bào - CNSH ĐV Glycer10

(Xem kích thước lớn: https://i.servimg.com/u/f64/15/14/70/04/glycer10.jpg )

(Source: http://www.brazosport.edu/sites/CurrentStudents/Faculty/DianeRouse/Bio%2520I%2520ppt%2520library/Chapter%25206%2520%2520LIPIDS,%2520MEMBRANES%2520AND%2520THE%25201ST.ppt )

Nhưng một số tế bào, cụ thể là tế bào trứng có màng rất dày, việc làm cho nước khuyết tán ra ngoài và glycerol vào không hiệu quả. Trứng được bảo quản qua kỹ thuật này tỉ lệ sống không cao.
Từ đó người ta phát triển một kỹ thuật khác là thủy tinh hóa. Dựa vào hiện tượng: nước trong tế bào sẽ đông và hình thành tinh thể đá khi nhiệt độ được giảm xuống dưới nhiệt độ đông đặc nhưng nếu tiến hành hạ nhiệt độ đột ngột xuống dưới nhiệt độ đông đặc thì không hình thành tinh thể đá mà tế bào chất sẽ ở dạng sệt (không lỏng như nước cũng không đặc như nước đá). Người ta gọi dạng này là dạng thủy tinh và đây là kỹ thuật thủy tinh hóa.
Thực ra trước khi tiến hành thủy tinh hóa người ta cũng cho những tế bào cần đông lạnh vào chất bảo quản có nồng độ cao với mong muốn làm cho nước ra ngoài “được bao nhiêu hay bấy nhiêu” vì càng ít nước trong tế bào thì khả năng hình thành tinh thể đá càng thấp. Đây là biện pháp tận dụng lợi thế của 2 phương pháp.

Muốn biết cụ thể phương pháp và cơ chế của các quá trình này như thế nào bạn có thể tham khảo quyển: Công nghệ hỗ trợ sinh sản của Phạm Văn Phúc, Chương 18: Sinh học đông lạnh.

**Hoàng Hiệp** Wed Apr 06, 2011 12:43 am

2. Định danh tế bào trước khi lập ngân hàng:
Phần này ngoài rất nhiều kiến thức mà thầy Phúc cung cấp vào tiết học Công nghệ tế bào gốc ngày 6/4/2011 thì mình xin nói thêm vài ý:
Trước khi tiến hành lưu trữ một dòng tế bào người ta phải tiến hành định danh dòng tế bào này (cell line authentication). Những ngân hàng khác nhau thì việc định danh sẽ có những mục đích khác nhau nhưng thường là những mục đích này:
• Kiểm tra dòng tế bào này có bị lẫn những tế bào khác hay không: mỗi loạt tế bào có một quy trình bảo quản khác nhau, nếu dòng tế bào không đồng nhất làm giảm hiệu quả của quy trình; các tế bào bị lẫn vào ảnh hưởng đến kết quả thí nghiệm sau này, …
• Chứng nhận dòng tế bào này đủ tiêu chuẩn để nghiên cứu – những tiêu chuẩn này hiện nay phổ biến là của NIH (National Institute of Health), nếu không thỏa mãn yêu cầu này thì nghiên cứu của bạn không có độ tin cậy cao và không thể công bố trên các tạp chí có yêu cầu về tiêu chuẩn này. Thường thì hầu hết các tạp chí quốc tế đều có yêu cầu tiêu chuẩn này.
• Xác nhận chủ sở hữu hợp pháp cho dòng tế bào được lưu giữ trong trường hợp lưu giữ tế bào cho cá nhân: Anh A không được lưu giữ dòng tế bào của một anh B nào đó khi không có sự đồng ý của anh này trừ những trường hợp: cha mẹ lưu giữ tế bào cho con khi đứa bé chưa đủ 18 tuổi, lưu trữ tế bào của người thân đã mất.

**Hoàng Hiệp** Mon Apr 18, 2011 12:53 am

3. Kiểm tra tuổi tế bào trước khi lập ngân hàng:
Khi lập ngân hàng tế bào trứng người ta tiến hành kiểm tra trứng đang ở giai đoạn nào. Tinh trùng thì người ta không tiến hành như trứng mà người ta chỉ tiến hành chọn lọc những tinh trùng khỏe mạnh. Còn tế bào gốc thì người ta có những quy trình để phân lập tế bào gốc ra khỏi những tế bào khác. Ngoài tế bào máu thì những tế bào thông thường người ta ít tiến hành lưu giữ vì nó chỉ có thể phân chia được vài lần. Nếu mình hiểu không lầm thì Dũng hỏi về những tế bào này. Thật sự xin lỗi vì mình không tìm được tài liệu nào nói về việc kiểm tra tuổi những tế bào này thông qua các telomere trước khi lập ngân hàng. study

Sponsored content

Ngân hàng gen & ngân hàng tế bào - CNSH ĐV